Küresel ve Yerel Pazarlar Tarihsel Gelişim ve Geleceğine Dair Bir Değerlendirme
Kâğıt torbalar, ürünlerin sert olmayan malzemeler kullanılarak uygun fiyatlı ve uyarlanabilir bir şekilde paketlenmesi anlamına gelmektedir. Sürdürülebilirliği ve etkinliği nedeniyle büyük bir popülerlik kazanan bu pazarı kâğıt torbalar ile bir arada ele alarak hem gelişimine hem de pazar paylarına bakacağımız bir makale yayınlıyoruz.
Kâğıt torba pazarının başlıca itici gücü, tüketicilerin çevre dostu ambalaj çözümlerine yönelik artan talebidir. Çevre sorunlarına ilişkin farkındalığın artmasıyla birlikte tüketiciler ve işletmeler plastik ambalajlardan uzaklaşarak daha sürdürülebilir alternatiflere yöneliyor. Kâğıt torbalar biyolojik olarak parçalanabilir ve geri dönüştürülebilir; bu nedenle ambalaj dünyası için kuşkusuz daha çevreci bir alternatiftir. Bu durum, tek kullanımlık plastik ürünlerin yasaklanması ve kısıtlanmasıyla sonuçlanan hükümet düzenlemeleri ve politikalarıyla da tamamlanmaktadır. İşletmeler sürdürülebilirlik hedeflerini ve yasal gereklilikleri karşılamaya çalıştıkça kâğıt torbalara olan talebin artmaya devam etmesi muhtemeldir.
Perakende Sektöründe Önemli Büyüme
Sektördeki uzmanlara göre, plastiğin sadece 100 ila 500 yıl içinde bozunduğu ve dolayısıyla çevre üzerinde büyük bir kirliliğe neden olduğu bildirilmektedir. Kâğıdın ise dünyada biyolojik olarak en hızlı bozunabilen ürünlerden biri olduğu kabul edilmektedir; bu da onu perakende poşet üretiminde uygun bir hammadde haline getirmektedir. Perakende sektörünün büyümesine artan tüketici harcamaları, kentleşme ve pazarın büyümesini destekleyen süpermarket ve hipermarketlerin çoğalması katkıda bulunmuştur. Kâğıt torbalar, perakende mağazalarında malların paketlenmesi ve taşınması için yaygın olarak kullanılmaktadır. Buna ek olarak, geleneksel pazarlardan süpermarketlere ve alışveriş merkezlerine geçişle karakterize edilen ve dayanıklılıkları, estetik çekicilikleri ve çevresel faydaları nedeniyle genellikle kâğıt torbaları tercih eden organize perakendeciliğin hızlı büyümesi, pazar büyümesini güçlendirmektedir. Ayrıca, gelişmekte olan ülkelerde artan çevre bilinci ve düzenleyici önlemlerle birlikte perakende sektörünün büyümesi, pazarın büyümesini daha da artırmaktadır. Bunun yanı sıra, kâğıt torbalar perakende alanında kalite ve sorumluluğun bir sembolü haline gelmiştir ve perakendeciler tarafından olumlu bir marka imajı yansıtmak için sıklıkla kullanılmaktadır.
Ülkemizde durum nedir?
Buna iki başlık altında bakalım. Birincisi aslında geleneksel olarak yıllar öncesinden gelen bir akım. Kesekâğıdı kullanımı. Tarihsel olarak çevre gibi kaygılarımızın olmadığı plastiğin henüz hayatımıza girmediği geçmiş zamanlarımıza uzanan bir metot ve burada tek fark kullanılan malzeme. Kâğıt sektöründeki gelişmelere ulaşmadan önce her tür kâğıdın kullanıldığı alan. Marketlerden önceki bakkal, manav ve semt pazarları dönemini hatırlayalım. Eski gazetelerden yapılmış kese kâğıdı ve file ikilisini. Dönemin petrol bazlı mürekkepleri ile basılmış ve el işçiliği ile kese kâğıdına dönüşmüş kâğıtların gıda temasının sonuçlarını umursamadığımız günleri. Buna rağmen sağlıklı bir yaşam ve çevresel döngü açısından plastiğe kıyasla harika bir çözümdü. Kaldı ki kısıtlı bir oranda da olsa kraft kullanımı o yıllarda da vardı.
Maalesef plastiğin hafifliği ve ucuzluğu ile defalarca çevrilip en sonunda aldığı perişan halini boya karıştırılarak elde edilen siyah poşetler ile denge bozuldu. Bunu ilk ele alan ve erken çevreciler diyebileceğimiz her ne kadar amaçları sıcak hamur buharının poşetin içinde ekmeği ya da hamur mamulü nemlendirmesini engellemek amacıyla da olsa unlu mamüller dükkânları oldu. Kâğıt torba pazarının büyümesini onlar başlattılar ve çevre faaliyetleri ile büyüme sürdü. (her ne kadar bazıları dayanamayıp o kese kâğıtlarına bir de plastik pencere eklemiş olsalar da.)
İkinci başlığımız kâğıt çantalar…
Plastik poşet, marketler ile hayatımıza iyice girdi. Ülke olarak sıfır atık projemiz, bu ücretsiz dağıtılan plastik poşetlerin kullanımının azaltılması için para ile satılması şartını getirse de bunu da farklı sebeplere bağlayarak konu deforme edilmiş olabilir. Buna plastik poşetin tekrar kullanımı etki etmiştir.
Bugün market alışverişlerinde sadece kâğıt çanta verme, plastik poşeti tamamen kaldırma uygulamalarına girişen market zincirleri var. Her ne kadar çevresel kaygıları bir kenara bırakıp kâğıt çantayı ilave bir kazanca dönüştürseler bile faydalı görüyoruz. Eğer amaç paralı plastik poşeti kâğıt torbaya çevirerek çevre duyarlılığı göstermek ise kâğıt torba maliyetlerini market ve perakende pazarı üstlenmeliydi.
Bugün kâğıt çanta pazarında beyaz ve kahverengi kraft kâğıtlar kullanılıyor. 2024’de kahverengi kraft kâğıtlar neredeyse %65 pay ile en çok tercih edilen alternatif oldu. Kâğıt çanta türlerine göre bir değerlendirme yapıldığında ise torba pazarında özellikle gıda endüstrisini tercihi olan ağzı kapatılmış kâğıt poşetler %35.5 ile en çok tercih edilen tür oldu. İkinci sırada yapışkan bantlı ağızlı olanlar var. Bu ürünler fabrika çıkışında paketleme ürünleri. Un, bakliyat, kahve, şeker gibi ürünler için çokça kullanılıyor. Ülkemizde bu kullanımı tetikleyen nokta ise kâğıt içinde sunulan ithal ürünler olmuştur. Yani rekabet…
Düz tabanlı, düz ya da burgu saplı çantalar ise en az kullanılan arasında ve aslında halen en fazla büyüme potansiyeli olan tür. Aslında bizim için yeni bir pazar sayılabilir. “Premium ürünler için yaptığımız 200 gr üstü krome kartonlar kullandığımız çoğu zaman mukavemet kazansın diye maalesef selofan ile kapladığımız ve yaldız, gofre gibi uygulamalarla süslediğimiz karton çantaları bu değerlendirmenin dışında tutuyoruz.”
Kâğıt çantalar perakende pazarı için düşük maliyet anlamına geliyor. En güzel tarafı ise ikinci bir kullanıma fırsat tanıyacak kadar mukavim olmamaları. Her seferinde bu çantalardan tekrar tekrar almalısınız. Ama bu sorun değil. Çöpe giden bu kâğıt çantalar hızla bozunabilir ya da geri dönüşüme atılırsa tekrar kâğıda dönüşebilirler.
Küresel pazarlarda durum ve beklenti
https://www.marketsandmarkets.com/ tarafından yayınlanan bir araştırmaya göre kâğıt torba pazarı 6,06 milyar ABD Doları değerinde olup, %5,2’lik bir büyüme ile 2029 yılına kadar 7,81 milyar ABD Dolarına ulaşması beklenmektedir. https://www.imarcgroup.com/ dan gelen bir diğer araştırmaya göre küresel kâğıt torba pazarının büyüklüğü 2024 yılında 6,0 Milyar ABD Doları olarak değerlendirilmiştir. İleriye dönük olarak IMARC Group, pazarın yıllık %4,05’lik bir büyüme sergileyerek 2033 yılına kadar 8,6 Milyar ABD Dolarına ulaşacağını tahmin etmektedir. Asya Pasifik, şu anda pazara hakimdir ve 2024 yılında %36,5’in üzerinde önemli bir pazar payına sahiptir. Bu büyüme, endüstriyel genişleme, artan çevre bilinci ve hükümet güdümlü sürdürülebilirlik girişimleri ile desteklenmektedir.
Türkiye pazarında ise bu pazarın hızlı bir büyümeye sahip olmasını bekliyoruz. Çünkü kullanım çok yaygın değil. Kullanımın büyükşehirlerden öteye taşınması ve büyükşehirlerde de kullanımın artması ihtimali büyüme fırsatlarının en önemli göstergesi. Ancak sıfır atık projesinin plastik poşet kullanımını zorlaştıran değil tamamen yasaklayan bir kanunî düzenlemeye sebep olması, gelişmekte olan pazar konumundan gelişmiş pazara evrilmemize yardımcı olacaktır.
Son olarak plastik poşetlere ve çantalara alternatif olarak sunulan ve uzunca bir zaman defalarca kullanılabilen plastik esaslı kalın vinillerden yapılan ve üzerine solvent bazlı mürekkeplerle baskı yapılmış torbalara da dikkat çekmek isteriz. Maalesef bu torbalar tüketiciye yeni bir şey vadedemediği gibi perakendeciyi de taşınan reklam fırsatından mahrum bırakıyor.
Tüm bu değerlendirmelerin ardından gönül rahatlığı ile hem tüketici hem de perakendeciye yapacağımız tavsiye, plastik ve vinillerden uzaklaşarak tek malzemeli kâğıt torba ve çantalara yatırım yapmaları olacaktır.